مقدمه: این پژوهش به ارزیابی ویژگی های کیفی نظریه آمیختگی مفهومی جهت پرداختن به جنبه ای از خلاقیت شاعرانه که در نظریه استعاره مفهومی پیچیده سازی استعاره های متعارف نامیده می شود، پرداخته است. روش کار: جامعه آماری شامل 54 قطعه شعری بود که به روش نمونه گیری تصادفی ساده با نسبتی برابر از اشعار سیمین بهبهانی، فریدون مشیری و فروغ فرخزاد انتخاب شد و سپس از رهگذر مقایسه ای توصیفی_تحلیلی به استخراج الگوهای شبکه ای و تعمیم امکان کاربست آنها جهت تحلیل روشن تر پیچیده سازی استعاری در شعر معاصر پرداخته شد. یافته ها: دو خرده الگوی شبکه ای استخراج شد. الگوی اول نمایان گر بازتاب یک فضای ذهنی ساده یا فضایی آمیخته برآمده از شبکه ای در پس زمینه به داخل شبکه دیگری است که دروندادهای آن نقش فضاهای پیش زمینه را ایفا می کنند و برخی اطلاعات متجانس بین این فضاها سبب برانگیختگی جنبه هایی از فضای پس زمینه در قالب فضاهای پیش زمینه به صورت هم زمان می شود. در الگوی دوم، دو شبکه آمیخته وجود دارد که برخی از عناصر مفهومی درونداد نخست شبکه دوم، پیش تر توسط فضای آمیخته برآمده از شبکه اول مفهوم پردازی شده است و سپس به صورت مرحله ای در جریان تلفیق دروندادهای شبکه دوم جزییات بیشتری به آن افزوده می شود. خرده الگوهای مذکور می توانند با یکدیگر تلفیق شوند و الگوی بزرگتری بسازند. نتیجه گیری: نظریه آمیختگی مفهومی بر مبنای تبیین چگونگی تعامل فضاهای ذهنی و ارتباط شبکه های آمیخته، شرح روشنی از انگیزه های مبتنی بر تجربیات فردی و برداشت های منظری، انسجام مفاهیم در ذهن و متن جهت پیچیده سازی استعارها به دست می دهد که نظریه استعاره مفهومی قادر به توصیف جامع تمام ابعاد آن نیست.

در تقاطع­­های راست گوشه سه شاخه یا چهار شاخه کانال­های روباز، مطالعه جدایی جریان بسیار حائز اهمیت می­باشد. برخی پارامترهای موثر در این زمینه نسبت دبی ورودی و عمق جریان می­باشد که در این تحقیق تاثیر نسبت دبی ورودی و نسبت ارتفاع سرریزها (عمق جریان) در الگوی جریان و ابعاد ناحیه جداشدگی به صورت عددی شبیه­سازی شده است. بررسی نتایج مدل عددی نشان داد که مدل k-ω بیشترین مطابقت را با نتایج آزمایشگاهی دارد، به طوریکه میزان خطای شبیه­سازی کمتر از 20% بود. ابعاد ناحیه جداشدگی در کانال­­های اصلی و فرعی با نسبت دبی ورودی رابطه مستقیم داشت. همچنین با افزایش ارتفاع سرریزهای خروجی، عمق جریان افزایش یافت و منجر به کاهش ابعاد ناحیه جداشدگی شد. مطابق نتایج عددی، ابعاد ناحیه جداشدگی در راستای قائم از کف کانال به سطح آب افزایش یافت، به­طوری­که برای نسبت دبی 6/0 و نسبت ارتفاع سرریز 377/0، طول ناحیه جداشدگی در کف کانال، فاصله 1/0 متر از کف و در سطح آب به ترتیب در حدود 60 سانتیمتر، 75 سانتیمتر و 85 سانتیمتر بود. بنابراین از سطح آب به سمت کف کانال طول ناحیه جداشدگی در حدود 29% کاهش یافت.

لطفا برای مشاهده متن کامل این مقاله اینجا را کلیک کنید.

پژوهش حاضر به بررسی چگونگی مفهوم سازی استعاره های مفهومی «شجاعت» در متون معاصر زبان فارسی و انگلیسی می پردازد. مسئله ی اصلی این پژوهش آن است که مفهوم «شجاعت» که از دیدگاه کووچش2010, P. 23)) یکی از مفاهیم حوزه ی مقصد اخلاق است چگونه در ذهن فارسی زبانان و انگلیسی زبانان معاصر ساخته و پرداخته می شود؟ برای دست یابی به این هدف، نویسندگان، پیکره ای متشکل از چهارصد جمله ی حاوی واژه ی «شجاعت» و مترادف های آن و نیز چهارصد جمله ی حاوی واژه ی «bravery» و مترادف های آن را از دو پیکره ی متون معاصر پایگاه داده های زبان فارسی (PLDB) و متون معاصر ملی بریتانیا (BNC) جمع آوری کردند و از طریق تحلیل شناختیِ استعاره هایِ مفهومیِ استخراج شده، موردبررسی قرار دادند. مطالعه ی آماری حاصل از این بررسی نشان داد که به طور پیش نمونه، فارسی زبانان شجاعت را «شیء» و انگلیسی زبانان، «دارایی» می پندارند. همچنین حوزه های مبدأ مشترک زیادی میان دو پیکره به چشم می خورد که عبارت اند از: «دارایی»، «شیء»، «نیروی فیزیکی»، «جهت بالا»، «کنش»، «ماده» و «رفتار انسانی». اگرچه دو زبان فارسی و انگلیسی، استعاره های مفهومی مشترک زیادی برای مفهوم سازی شجاعت دارند، اما تفاوت هایی هم میان آن ها وجود دارد ازجمله حوزه های مبدأ متفاوت میان دو زبان که عبارت اند از: حوزه ی مبدأ «مسیر» که به زبان فارسی اختصاص دارد و حوزه مبدأ «نمایش» که به زبان انگلیسی اختصاص دارد. چارچوب نظری پژوهش حاضر نظریه ی استعاره های مفهومی مطرح شده توسط لیکاف و جانسون (1980) و کووچش (2015) است.

پژوهش معنی‏ شناختی حاضر به منظور ارائه تبیینی شناختی و فرهنگی بر استعاره های مفهومی در جزء های 20 تا 30 قرآن مجید به انجام رسیده است. استخراج «انواع استعاره­های مفهومی»، تعیین «استعاره های پربسامد»، «حوزه­های مبدأ» و «حوزه های مقصد» روند انجام پژوهش با استفاده از نظریۀ استعارۀ مفهومی می باشد. تنوع مفاهیم «مقصد» و بسامد کاربردی مفاهیم «مبدأ» نشان می دهند، قرآن مجید در خصوص چه مفاهیمی قصد معنی افزایی از طریق مفهوم سازی استعاری را داشته است. این بررسی زمینه ای برای درک بیشتر جهان­بینی ارائه­شده در قرآن مجید و امکان تعیین الگوهای رفتاری دین با شناسایی استعاره ها را فراهم می آورد. نتایج تحقیق حاضر نمایانگر طبقه بندی هفت گانه از استعاره ها در «حوزة تجربی مبدأ» مشتمل بر: «زندگی اجتماعی»، «نیازهای بدن و فعالیت آن»، «طرحواره های انگاره­ای (طرحواره بنیاد)»، «عناصر طبیعت»، «شخص»­، «اعضای بدن»، و «استعاره های شباهت بنیاد (تشبیهی)» است؛ که از آن میان بیشترین درصد مفهوم سازی استعاری در حوزه‎ی مبدأ «زندگی اجتماعی» و کمترین آن در حوزه ی «شخص» است. با در نظر داشتن این نکته که بیشترین شناخت بشر از عناصر و زیرحوزه های «زندگی اجتماعی» است، مبادی قرآنی نیز در این حوزه بیشترین نقش را در انتزاع زدایی مفاهیم فرهنگی و اعتقادی دین داشته اند و تجارب دینی اسلامی را با استفاده از مبدأهای این حوزه سامان داده و به عنوان الگوهایی عرفی (قراردادی) و عملی به کار برده اند. بر این اساس، استعاره های قرآنی به تشکیل الگوهای فرهنگی و شناختی می انجامند و «نظام اعتقادی توحیدی» (قرآنی) به تجارب بدن مند بشر در مفهوم سازی استعاری جهت داده، و این «جهان بینی قرآنی» به صورت الگویِ فرهنگیِ اسلامی و شناختی در طرحواره استعاری قرآن قابل مشاهده است.

پژوهش حاضر، به بررسی ماهیت دوگانه در مفهوم سازی استعاری عشق، در دو حوزه عواطف و روابط انسانی در زبان فارسی با رویکردی شناختی-و با بهره گیری از نظریه استعاره مفهومی-می پردازد. به این منظور، 15 رمان فارسی از پایگاه دادگان زبان فارسی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی انتخاب شدند. در انتخاب کلیدواژه های مرتبط با مفهوم عشق، به جستجو در پیکره پایگاه فارس نت آزمایشگاه پردازش زبان طبیعی دانشگاه شهید بهشتی و فرهنگ طیفی زبان فارسی پرداخته شد. پس از استخراج واژه های مرتبط با عشق، سه واژه پربسامدتر عشق، محبت و علاقه به عنوان کلیدواژه برای جستجو در پیکره انتخاب شدند. در نهایت، 63 حوزه مبدا برای مفهوم سازی استعاری عشق به دست آمد. برای مقایسه این حوزه های مبدا با حوزه های مبدا روابط انسانی، کلیدواژه ازدواج، به عنوان یک رابطه انسانی پیش نمونه، در کل پیکره پایگاه دادگان زبان فارسی جستجو شد. پس از بررسی پاره گفته های استعاری، 26 حوزه مبدا برای مفهوم سازی استعاری ازدواج به دست آمد. مقایسه حوزه های مبدا عشق و ازدواج نشان داد که سه حوزه ویژه روابط انسانی یعنی پیوند، جنگ و قرارداد، بخشی از حوزه های مبدا مشترک میان مفهوم عشق و ازدواج هستند. این موضوع، ماهیت دوگانه عشق را در زبان فارسی تایید می کند. سپس، این حوزه ها با حوزه های مبدا عواطف بنیادین خشم در اثر زورورز و همکاران (Zoorvarz et al., 2014) و شادی در اثر صراحی و عموزاده (Sorahi, & Amouzadeh, 2014) مقایسه شدند. یافته ها نشان داد که این سه حوزه در میان حوزه های مبدا آن عواطف قرار ندارند و احتمالا ماهیت دوگانه در بین عواطف، ویژه عشق است.

خاقانی شاعری است خود­ستا؛ به طوری که کمتر شعری را می توان یافت که او سخن از برتری خود نگفته باشد. یکی از دلایل خودستایی های خاقانی را عقدۀ حقارت بیان کرده اند. در روزگاران گذشته، سطح اجتماعی و اقتصادی خانواده در تعیین جایگاه افراد در جامعه، مؤثر بوده است. از آن­جا که خاقانی خانواده ای ثروتمند نداشته مورد بی توجهی واقع می شده است؛ بنابراین یکی از دلایل خودشیفتگی او، عقده حقارت است. دلیل دیگر، وجود رقیبانی است که از شاعر بدگویی می­کرده­اند در نتیجه شاعر مجبور به بیان شایستگی­های خود بوده است. نظریۀ استعارۀ مفهومی که با آراء لیکاف و جانسون آغاز شد، ثابت کرد که استعاره در تفکر نیز نمود می­یابد. نظام مفهومی که بر اساس آن می­اندیشیم و عمل می کنیم ماهیتی استعاری دارد. محیط زندگی، حوادث زندگی، تجربه، فرهنگ و غیره بر افکار و احساسات انسان تأثیر گذاشته در کلام او منعکس می­شود؛ بنابراین با مطالعه آثار یک شاعر یا نویسنده می­توان به اندیشه های آن شاعر یا نویسنده دست یافت. در این پژوهش که به شیوه توصیفی- تحلیلی انجام شده است، ضمن معرفی نظریۀ استعارۀ مفهومی، نگاشت های استعاری مربوط به خودستایی استخراج شده است. شاعر برای عینی کردن مفاهیم مربوط به خودستایی از مفاهیم حوزه­های زیر به ترتیب بسامد بهره گرفته است: مفاهیم حوزۀ خانواده و نظام اجتماعی (31 مورد)، پادشاهی (19 مورد)، طبیعت (16 مورد)، حوزۀ دین (15 مورد)، حوزۀ نجوم (4 مورد)، حوزۀ پزشکی (4 مورد)، حوزۀ پیشه­وری (4 مورد)  و ... .

با مطالعۀ عبارات استعاری در یک زبان در خصوص زن و زن بودگی می توان به شناخت نظام ادراکی حاکم بر ذهن گویشوران آن زبان در این خصوص دست یافت. با تشدید روندهایی همچون شبکه ای شدن و گسترش روزافزون بهره گیری از رسانه های اجتماعی، فعالان زن نیز از این رسانه ها در جهت اهداف خود بهره می گیرند. هدف این مقاله، تحلیل استعاری مفهوم سازی فعالان زن ایرانی از «زن بودگی» در اینستاگرام و چگونگی ادراک تجربۀ زن بودگی توسط ایشان از طریق شناخت استعاره های محوری است که معانی آن را با یکدیگر مرتبط می سازد. برای دستیابی به هدف مذکور، با بهره گیری از رویکردهای زبان شناسی شناختی، به پرسش های ذیل پاسخ داده شده است؛ 1، مقولۀ مفهومی زن و تجربۀ زن بودگی چگونه توسط فعالان زن ایرانی در اینستاگرام معناسازی شده است و برساخت معنایی این فعالان زن از مفهوم زن چیست؟ فعالان زن چگونه دربارۀ مفهوم زن می اندیشند و بر مبنای آن به کنش می پردازند؟ چه معنایی از زن بودگی را با مخاطبان خود در اینستاگرام به اشتراک می گذارند؟ با تحلیل مضامین و محتوای به اشتراک گذاشته شده توسط 40 فعال زن در اینستاگرام، 160 استعاره مفهومی استخراج شد. این استعاره های مفهومی حول سه محور عمده شکل گرفته است: بازنمایی وضعیت کنونی زنان در جامعه ایرانی و گفتمان مسلط مردسالاری، نفی سنت های مردسالارانه در جامعۀ ایرانی و مفهوم سازی سلبی از زن بودگی و نیز معنادهی به تجربۀ زن بودگی به صورت عمومی.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (pdf) مراجعه فرمایید.